Ostrokrzew paragwajski, czyli mate

shadowhunter22

Na jednych ze swoich stron napisałem o yerba mate, omawiając właściwości psychostymulujące koffeiny (teiny):

1. Ilex paraguariensis A. St. Hil. (Aquifoliaceae, ostrokrzewowate) (syn. Cassine gogonha Raben., Cassine gouguba Guib., Chomelia amara Vell., Ilex mate St.Hil., Ilex paraguayensis St.-Hil.), czyli Mate, ostrokrzew paragwajski – 1-1,2% koffeiny; służy do sporządzania napoju herba mate.

Ostrokrzew paragwajski występuje naturalnie w Ameryce Południowej (Argentyna, Brazylia, Paragwaj). Jest to drzewo dorastające do 15 m wys., o liściach odwrotnie jajowatych, wydłużonych, brzegiem karbowano-ząbkowanych i białawej korowinie. Kwiaty rozdzielnopłciowe, jedno- lub dwupienne, barwy żółtawo-białej. Owoce mają barwę fioletowo-czerwoną lub brunatno-fioletową. Kwitnie w październiku i grudniu. Do celów leczniczych i spożywczych zbierane są liście i młode pędy z liśćmi oraz pączkami. Poddawane są fermentacji, podobnie jak liście herbaty, suszeniu, niekiedy lekkiemu prażeniu, aby nadać specyficzny aromat i smak. Najwartościowsze są liście sezonowane. W handlu możemy spotkać rożnej jakości mate. W Polsce są dostępne same rozdrobnione listki i pączki (najdroższe cenowo), liście z ogonkami i gałązkami zmielone, z frakcją pylistą (tańsze). Cena waha się w granicach 17-50 zł za opakowanie 0,5 kg. Mate sprzedawane “na wagę” kosztuje od 8 do 16 zł za 100 g. Należy jednak zwrócić uwagę przy wyborze Mate na wagę, czy jest należycie rozdrobniona (krojona, łamana), czy nie zawiera łodyżek i frakcji pylistej. Oczywiste jest, że płacenie 15-16 zł za 100 g niskiej jakości mate (łodyżki, pył obok frakcji krojonej) na wagę jest conajmniej naiwnością ze strony kupującego. Tyle pieniędzy można dać za dobrej jakości mate, zważywszy, że podobny produkt można kupić za 25 zł za 0,5 kg paczkę w sklepach typu Kuchnie Świata.
Mate zawiera teinę, czyli koffeinę w ilości od 0,8 do 2,4%, przeciętnie 1,3%, czyli podobnie jak dobra kawa. Mate posiada również teofilinę i teobrominę w ilości 0,065-0,5%. Istotnymi leczniczo składnikami są także tanina (15-16%), flawonoidy, olejek eteryczny, saponiny, kwas chlorogenowy, kwas kawowy, terpeny, furanony, laktony, witaminy (B1, B2, C, karotenoidy), pyrrole (pirole) i pirazyny. Koffeina w ostrokrzewie paragwajskim nosi nazwę synonimową “mateina”. Herbata sporządzona z ostrokrzewu paragw. nazywa się “mate”.
Herbata Mate działa niewątpliwie psychostymulująco. Poprawia samopoczucie, podnosi wydolność fizyczną i psychiczną, co było wykorzystywane od dawna przez Indian zamieszkujących Amerykę Południową. Mate leczy również biegunkę i zaburzenia trawienne, znosi wzdęcia. Ułatwia zapamiętywanie, uczenie się i odtwarzanie zapamiętanych informacji. Wzmaga błyskotliwość. Zwiększa działanie leków przeciwbólowych, np. ibuprofenu, paracetamolu, salicylanów, fenacetyny, antypiryny. Doskonale współdziała z trawką cytrynową i z cytryńcem chińskim. Można ja łączyć z liśćmi miłorzębu, kwiatami arniki, zielem przęśli, dziurawca i magnezem (najlepiejpreparaty zawierające magnez z witaminą B6). Trawka cytrynowa, skórka cytrynowa i lemonka wymieszane z mate
bardzo dobrze komponują się smakowo. Polecam dodawanie plasterka świeżej lemonki do gorącego naparu mate z miodem.
Mate można parzyć w ekspresie do kawy (przelewowym), przeznaczając na 2-3 szklanki wody 2 łyżki mate, 1 łyżkę trawki cytrynowej lub 1 łyżeczkę suchej skórki cytrynowej. Taka mieszankę parzyć w ekspresie przelewowym 2-3 razy, ewentualnie za trzecim razem (gdy chcemy mieć mocny napar) warto znów dosypać troszkę mate do tej masy już wyparzanej dwa razy. Świeży napar z mate dobrej jakości jest słomkowo-zielonkawy, w trakcie stania przez kilkadziesiąt minut lub kilka godzin ciemnieje i zielenieje, nie tracąc przy tym właściwości pobudzających. Doskonała jest mate osłodzona miodem. Można także mate mieszać z owocami żurawiny (świeży sok do naparu lub suche owoce parzone z mate) oraz płatkami hibiscusa lub kwiatami czarnej malwy. Hibiskus i czarna malwa są źródłem cennych antocyjanów i flawonoidów.

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]